كما گياهي است با نام علمي Ferula ovina از خانوادۀUmbelliferae مي باشد. اين گياه با پراكندگي بسيار زياد در كوهستان هاي شمال شرقي، مركز و به ويژه ارتفاعات زاگرس و البرز رويش پيدا مي كند.
2) گیاه شناسی و فنو لوژي:
كما گياهي است چند ساله با ساقۀ اغلب بدون كرك و برگهاي كرك آلود، ساقه به رنگ سبز زيتوني يا زرد كاهي در بالا منشعب، قاعده داراي شيارهاي كم عمق مي باشند. برگهاي قاعده اي از نظر اندازه متنوع كرك آلود، از نظر شكل متنوع، مستطيلي تا تخم مرغي بريده و يا دندانه اي مي باشد. گل آذين پانيكول و تنك مي باشد. ريشۀ اصلي قوي و نسبتاً عميق، ريشه هاي جانبي گسترده در نزديكي سطح خاك و نيز تاج نسبتاً وسيع مي باشد. شروع رشد رويشي، اوايل تا اواسط فروردين مي باشد. شروع گلدهي اواسط ارديبهشت تا اواخر ارديبهشت و بذر دهي اواخر خرداد تا اواسط تير مي باشد. بعداز بذر دهي، كما وارد ركود و خواب زمستانۀ طولاني مي شود.
3 )استانداردهای بذری:
بذر توليدي توسط كما بسيار زياد است و جوانه زدن و استقرار آن در طبيعت به سهولت صورت مي پذيرد، به طوري كه كما زارهاي مخروبه تنها با بذر پاشي به سرعت اصلاح و بازسازي مي گردد. بذر داراي پس رسي مي باشد و براي جوانه زني نياز به سرما و يخبندان دارند. وزن هزار دانۀ بذر كما 23 گرم مي باشد.
4)ارزش غذايي يا دارويي:
كما يكي از منابع قابل توجه توليد علوفه و تغذيۀ دام در سطوح وسيعي از مراتع ييلاقي است كه ارزش علوفه اي آن در حد يونجه بوده و در رشد و نمو دام تأثير فراواني دارد. خوش خوراكي آن از چويل بيشتر و از بيلهر كمتر است. به صورت سبز مورد توجه و رغبت دام نبوده و با شروع تغيير رنگ برگها مورد چرا و بهره برداري انواع كلاسه هاي دام با ارزش رجحاني بيشتر براي گوسفند قرار مي گيرد. در بعضي مناطق دامداران قبل از زرد شدن گياه را چيده و پس از خشك نمودن در تغذيۀ زمستانۀ دام به مصرف مي رسانند.
5)اكولوژي:
اقليم رشد كما در اقاليم مديترانه اي و نيمه مرطوب سرد و فرا سرد و در عرصه هاي مرطوب مي باشد. بافت خاك از مهمترين عوامل محدود كنندۀ رشد اين گونه است به طوري كه در خاكهاي كم عمق با بافت سبك رشد آن بسيار
كاهش يافته و گياه سريعاً زرد مي شود. به طور كلي كما خاكهاي كم عمق يا نيمه عميق با بافت متوسط تا سنگين را به خاكهاي سبك تر، ترجيح مي دهد.
6)کاشت،داشت وبرداشت:
1-6 كاشت و تكثير:
به طور كلي تجديد حيات و تكثير به وسيلۀبذر مي باشد. جوانه زدن و استقرار در طبيعت به سهولت صورت مي پذيرد و اين ويژگي از عوامل اصلي گستردگي وسيع اين گونه در بسياري از رويشگاه ها، علي رغم بهره برداري نامناسب و شديد مي باشد. از آنجا كه بذور جهت رفع پس رسي نياز به سرما و يخبندان دارند، فصل كشت در صورت عدم تيمار سرمادهي بذر، در پائيز و قبل از برف زمستانه توصيه مي شود.
2-6 برداشت:
برداشت كما، با توجه به اينكه كما داراي مصارف بالايي مي باشد با توجه به هدف انجام مي گيرد.
7)موارد استفاده:
كما از گياهان با ارزش علوفه اي، حفاظتي و با گسترۀ بسيار زياد در مناطق كوهستاني كشور است، كه عمدتاً به صورت گونۀ غالب گاهي با فراواني و تراكم بسيار زياد و در رويشگاه هايي به عنوان گونۀ همراه تيپهاي وسيعي را در مراتع ييلاقي تشكيل مي دهد. با توجه به ريشه هاي جانبي گسترده و نزديكي سطح خاك و تاج نسبتاً وسيع ،گياهي بسيار مؤثر در جلوگيري از فرسايش خاك است.
توليد بذر نيز از موارد مصرف گياه مي باشد. كما يكي از منابع قابل توجه توليد علوفه و تغذيۀ زمستانۀ دام مي باشد. در حال حاضر بيشتر چراي مستقيم دام صورت مي گيرد.
به طور كلي كما از با ارزش ترين گياهان علوفه اي، حفاظتي و احتمالاً دارويي و صنعتي است كه مي توان از آن در اصلاح و توسعۀ بخش وسيعي از مراتع كوهستاني استفاده كرد.
