نام علمی شنبلیله: Trigonella foenum-graecum
درصد خلوص بذر شنبلیله: 99%
درصد قوه نامیه بذر شنبلیله: 93%
وزن هزار دانه بذر شنبلیله: 8/3 گرم
مشخصات گیاه شنبلیله:
شنبلیله گیاهی علفی و یک ساله است . منشا این گیاه نواحی مدیترانه گزارش شده است .شنبلیله در آسیا ، اوکراین و همچنین از هندوستان تا چین گسترش دارد .
تاکنون 70 گونه متعلق به جنس تریگونلا شناسایی شده است که شامل گیاهان یک ساله تا چند ساله می باشند . مهمترین گونه های این جنس عبارتند از : کورولا ، کولیسرز ، کورنیکولاتا ، هاموسا ، رادیاتا و فونوم گراکوم .
ارتفاع شنبلیله متفاوت است و به شرایط اقلیمی محلی رویش گیاه بستگی داشته و بین 40 تا 60 سانتی متر می باشد . ساقه انشعابهای متعددی دارد . برگها سه تایی و طول آن یک تا چهار سانتی متر است . دمبرگ به طول یک تا سه سانتی متر و کم و بیش کرکدار است . گلهای شنبلیله دو جنسی سفید ، زرد و بندرت بنفش رنگ هستند . میوه شنبلیله غلاف دار به طول 10 تا 12 سانتی متر و پهنای آن 0/5 تا 1 سانتی متر است . داخل میوه تعدادی دانه قرار دارد . طول دانه به چهار تا پنج میلیمتر می رسد . دانه ها بسیار محکم و در طول آن یک شیار کم و بیش عمیق وجود دارد .
بذرهای شنبلیله حاوی موادی نظیر آلکالوئید ((تریگونلین)) (12/0 تا 38/0 درصد) ، ((کولین)) و ((ساپونینهای استروئیدی)) (شامل ((دیوزژنین)) و ((تریگوژنین)) به مقدار 8/0 تا 2/2 درصد) می باشد . همچنین بذرها شامل ترکیبات موسیلاژی ، پروتئین (12 تا 16 درصد) و روغن است .
دانه شنبلیله در تاریکی جوانه می زند و تا یک الی دو سال از قوه رویشی مناسبی برخوردار است .
گلهای شنبلیله بین ساعت نه صبح تا شش بعدازظهر باز می شوند . گلها ساعت 11:30 صبح حداکثر شکوفایی را دارند . کلاله 12 ساعت قبل از باز شدن گل بارور و آماده لقاح می شود و تا 10 ساعت پس از باز شدن گل باروری آن ادامه می یابد .
30 تا 37 روز پس از باز شدن برگها ، گلها ظاهر می شوند و در حدود 7 تا 18 روز گلها روی گیاه مشاهده می شوند . میوه ها 60 تا 90 روز پس از سبز شدن بذر می رسند . غلافها دراز و استوانه ای شکل هستند . دانه زرد مایل به قهوه ای ، پهن و کم و بیش مکعبی شکل است .
مزرعه شنبلیله بذری
نیازهای اکولوژیکی شنبلیله:
این گیاه در طول رویش به هوای گرم نیاز دارد . اگرچه در خاکهای شنی و فقیر می روید ولی برای کشت انبوه این گیاه باید از خاکهای آهکی و غنی از مواد و عناصر غذایی استفاده کرد . آب کافی نقش عمده ای در افزایش عملکرد دانه دارد .
((پی اچ)) خاک برای شنبلیله بین 5/5 تا 8/2 مناسب است .
تناوب کاشت شنبلیله:
شنبلیله در تثبیت ازت نقش عمده ای دارد . زمینهایی که در آن این گیاه کشت می شوند غنی از ازت خواهند بود . از این رو توصیه می شود پس از برداشت شنبلیله گیاهانی کشت شوند که نیاز آن به ازت زیاد باشد .
مواد و عناصر غذایی مورد نیاز شنبلیله:
مواد و عناصر غذایی مناسب در خاک نقش عمده ای در افزایش عملکرد دانه شنبلیله دارد . توصیه می شود فصل پاییز هنگام آماده ساختن خاک 40 تا 60 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و 40 تا 80 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس به عنوان مقادیر پایه به خاک اضافه شود . چنانچه زمین از ازت تهی باشد توصیه می شود در فصل بهار ازت به صورت سرک در اختیار گیاهان قرار گیرد که مقدار آن به وضعیت ازت در خاک بستگی دارد .
آماده سازی خاک برای کاشت شنبلیله:
فصل پاییز پس از افزودن کودهای فسفر و پتاس شخم متوسطی زده می شود . اواخر زمستان بستر خاک را برای کشت شنبلیله باید آماده کرد .
تاریخ و فواصل کاشت شنبلیله:
اوایل بهار (فروردین) زمان مناسبی برای کشت مستقیم بذر در زمین اصلی است . بذرها در ردیفهایی به فاصله 25 سانتی متر کشت می شوند . عمق بذر شنبلیله موقع کاشت 1 تا 5/1 سانتی متر مناسب است . برای هر هکتار زمین به 20 تا 25 کیلوگرم بذر با کیفیت مناسب می باشد .
روش کاشت شنبلیله:
بذرهای شنبلیله را به صورت ردیفی و با استفاده از ردیف کار غلات در ردیفهای مورد نظر باید کشت کرد . پس از کاشت ، زمین را باید به طور کافی آبیاری کرد تا شرایط برای جوانه زنی آماده گردد .
مراقبت و نگهداری شنبلیله:
رشد اولیه شنبلیله بسیار کند و بطئی است . از این رو پس از سبز شدن چند بار باید اقدام به وجین مکانیکی علفهای هرز نمود . در طول رویش شنبلیله بیماریهای قارچی ممکن است صدمه های زیادی به محصول وارد کنند . مهمترین این بیماریها عبارتند از قارچ عامل سفیدک سطحی یا پودری که سبب بروز لکه های سفید رنگ و کرکی در سطح ساقه و برگ می شود . در اواخر فصل با فاسد کردن سلولها ایجاد لکه های قهوه ای می کند . برای مبارزه با این قارچ می توان از قارچ کشهای گوگرددار استفاده نمود.
قارچ عامل بوته میری نیز از بیماریهای دیگری است که سبب خشک شدن گیاهان می شود . با تناوب کشت صحیح ، ضدعفونی کردن بذرها قبل از کاشت و خارج کردن و سوزاندن بقایای گیاهان آلوده از زمین این بیماریها را می توان کنترل کرد .
برداشت محصول شنبلیله:
شنبلیله شش هفته پس از کاشت به گل می رود . میوه معمولا چهار تا پنج هفته پس از گلدهی آماده برداشت می شود . فصل تابستان (تیر- مرداد) زمان مناسبی برای برداشت میوه شنبلیله است . تاخیر در برداشت سبب ریزش دانه می شود . برداشت میوه در روزهای گرم و خشک توصیه می شود . پس از برداشت ، میوه ها را باید بوجاری ، تمیز و بسته بندی کرد .
عملکرد پیکر رویشی خشک 5 تن در هکتار و عملکرد دانه 0/8 تا 1/5 تن در هکتار می باشد .
