نام علمی سودان گراس: Sorghum vulgare sudanense
درصد خلوص بذر سودان گراس: ۹۶٪
درصد قوه نامیه بذر سودان گراس: ۹۹٪
وزن هزاردانه سودان گراس: ۲۷ گرم
سودان گراس گياهي است يکساله متعلق به خانواده گرامينه، بومي آفريقا، مخصوص نواحي گرمسيري و نيمه گرمسيري با بهار معتدل و تابستان گرم و طولاني که به صورت وحشي در شمال غربي آفريقا، در شمال مصر و درکنار رودخانه نيل مي رويد.
سودان گراس يکي از گياهان علوفه ايي با ارزش جهت تامين علوفه سبز، خشک و سيلو مي باشد.
- گل آذين سودان گراس خوشه ايي غير متراکم است. سنبلچه ها داراي سه گل مي باشند که يکي بارور مي شود.
- زمان سنبله رفتن ۶۰-۶۵ روز بعد از رويش است.سنبله رفتن از ساقه اصلي شروع و شاخه هاي فرعي به ترتيب به سنبله مي روند.
- مرحله رسيدن دانه ها در سودان گراس به دليل گل دادن و تلقيح مرحله ايي، غير يکنواخت است.
- دانه ها ازنظر فرم و اندازه باريک تر و طويل تر از دانه هاي سورگوم مي باشند.
اهميت و خصوصيات سودان گراس
عملكرد بالايي دارد(۳۰-۳۵ تن علوفه خشك)
مقاومت بسيار خوب نسبت به خشكي
كيفيت علوفه سبز آن بسيار عالي و نزديك به علوفه سبز ذرت
به صورت علوفه سبز، خشك و سيلو به مصرف دام مي رسد.
قدرت رويش مجدد دارد ودر خوزستان 5چين و در مناطق معتدله ۳ چين برداشت مي شود.
ميزان پروتئين آن از لگومينوزها پايين تر ولي غني از مواد گلوسيدي است. به همين جهت در برخي مناطق آن را مخلوط با لگومينوزهاي يکساله مانند سويا، ماشک هاي گل خوشه اي کشت مي کنند.
در شرايط خشکي طولاني برگ هاي خود را از دست مي دهد. در صورتي که رطوبت به اندازه کافي در اختيار گياه قرار گيرد، دوباره رشد و توليد پنجه ها و برگ هاي جديد مي نمايد و توليد به حد نرمال مي رسد.
علوفه خشک آن در زمستان همراه باعلوفه خشک يا سبز يونجه به مصرف دام خواهد رسيد.
علوفه سبز آن در تابستان مي تواند به عنوان مرتع مورد استفاده قرار گيرد. چرا وقتي است که ارتفاع گياه به ۵۰-۶۰ رسيده باشد. در اين حالت از کاه غلات به عنوان پس چرا استفاده مي شود.
مزيت هاي مصرف علوفه سبز سودان گراس در تابستان:
- دام ها ازعلوفه سبز خوش خوراکي در اين فصل بهره مند ميشوند.
- ازتلفات ناشي از خشک نمودن و بسته بندي آن جلوگيري ودرنتيجه راندمان توليد با کيفيت بهتري بالا مي رود.
احتياجات آب و هوايي
- بهترين نواحي براي حصول حداکثر توليد سودان گراس:
نواحي داراي بهارهاي معتدل، تابستان هاي گرم و پاييزهاي معتدل
- سودان گراس نيازمند به گرماي خيلي زياد است مجموع درجات حرارت مورد نياز از کاشت تا برداشت ۳۰۰۰-۲۲۰۰ درجه سانتي گراد است.
- کشت سودان گراس در مناطقي که داراي بهار سرد و در پاييز سرماي زودرس دارند به دليل کوتاهي دوره رشد و نمو توصيه نمي گردد.
حداقل درجه حرارت جوانه زني←۱۲-۱۴ درجه سانتي گراد
اپتيمم درجه حرارت رشد و نمو← ۲۵-۳۳ درجه سانتي گراد
درجه حرارت کمتر از 16 درجه سانتي گراد رشد و نمو را کاهش و درجات حرارت نزديک صفررشد گياهان جوان متوقف و در حرارت ۳- تا ۴- درجه گياهان از بين مي روند.
سودان گراس نياز خيلي کمي به آب دارد :
نياز آبي براي توليد يک کيلوگرم ماده خشک ۳۰ درصد کمتر از سورگوم است
سودان گراس مقاومت خوبي به خشکي نشان مي دهد. بدون آبياري توليد غير اقتصادي است
توليدات خيلي زياد در نواحي به دست مي آيد: بارندگي ساليانه ۵۰۰-۷۰۰ ميلي متر و بتواند حداقل 3 چين و يک مرتع توليد کند.
با وجود مقاومت به خشکي، زيادي آب و حالت غرقابي را تحمل نمي کند.
خاک مورد نياز کشت سودان گراس:
- سودان گراس را مي توان در اراضي رسي سنگين تا شني سبک کشت کرد.
- بهترين خاک جهت کشت: لومي و حاصلخيز، عميق و با نفوذپذيري خوب
- در اراضي سبک به دليل بالا بودن هزينه تامين آب و مواد غذايي کشت سودان گراس توصيه نمي شود. و در اراضي سنگين به شرط زهکشي خوب نتايج خوبي خواهد داد.
- سودان گراس به شوري و قليايي خاک مقاوم است
- سودان گراس در اراضي خوزستان با آبياري مناسب به خوبي رشد کرده و محصول قابل توجهي توليد مي کند.
محل سودان گراس در تناوب زراعي:
سودان گراس داراي رشد اوليه کند.بهترين گياهان پيش کشت براي آن گياهان وجيني که در آن ها به مقدار کافي کود پخش شده باشد و نيز لگومينوزهاي يکساله است ،اين گياهان زمين را تميز از علف هرز و غني از مواد غذايي باقي مي گذارند.
سودان گراس براي اکثر گياهان زراعي پيش کشت بسيار ضعيفي است، زيرا زمين را خالي از آب و نيتروژن باقي مي گذارد.
در نواحي معتدله و نواحي مرکزي ايران سودان گراس را بعد از جو، گندم، چاودار علوفه اي و ماشک گل خوشه اي کشت میکنند.
کشت سودانگراس در خوزستان:
- در خوزستان تامين درجه حرارت مناسب کاشت در فروردين مي باشد. ولي به دليل رشد آهسته اين گياه در ابتداي رشد مورد هجوم مگس جوانه سودانگراس واقع مي شود. و از نظر زراعي ( به دليل گياهان پيش کشت) کشت در فروردين امکان پذير نيست.
- از نظر زراعي و عدم ابتلا به آفات بهترين زمان کشت از اوايل تا اواسط ارديبهشت ذکر شده است.
- کشت در خرداد باعث کاهش توليد علوفه به دليل عدم انطباق بهترين دوره رشد ماده سازي گياه با تکامل رشد گياه در تابستان مي باشد.
تراکم کاشت سودان گراس
- فواصل ميان رديف ها در زراعت مکانيزه cm ۱۲/۵ – ۱۵براي علوفه سبز و خشک و cm ۵۰-۶۰ براي سيلو يا توليد بذر
- بهترين تراکم براي سودانگراس سبز و خشک ۴۰۰ بوته در يک متر مربع و براي سيلو و دانه ۱۵۰-۲۰۰ بوته در مترمربع
- ميزان بذر بستگي به شرايط حاصلخيزي، تهيه خاک و ميزان رطوبت در موقع کاشت دارد.
- در خوزستان در بهترين تاريخ کاشت براي توليدعلوفه سبز و خشک ۲۵ -۳۰ کيلو مي باشد با تاخير در کاشت به دليل کاهش رطوبت خاک، افزايش درجه حرارت و شرايط نامساعدي که در اثر آبياري غرقابي براي تامين رطوبت جوانه زني بذر ايجاد مي شود ميزان بذر ۲۰% افزايش مي يابد.
- کشت براي چراي مستقيم دام ← ۳۰% افزايش بذر
- علوفه سيلو kg/ha۱۵-۲۰ ، کشت مخلوط باسويا در نواحي معتدله با نسبت ۲ به۱ است.← بذر سودانگراس ۱۵-۱۸ بذر سويا ۳۵-۴۵
- عمق کاشت با توجه به نوع خاک ۲-۶سانتي متر
کود دهي در سودان گراس
سودان گراس داراي نياز کودي بالايي است و براي توليد ۳۰ تن ماده خشک در هکتار : ۴۲۰ کيلو نيتروژن، ۸۰ کيلو فسفر و ۵۶۰ کيلو پتاس و ۱۱۰ کيلو کلسيم جذب و از زمين استخراج مي کند.
با افزايش کود نيتروژنه توليد و کيفيت علوفه افزايش مي يابد.
در آزمايشي در منطقه خوزستان مشخص شد که ميزان کود مصرفي ازته در زراعت سودانگراس به دليل کمي ازت موجود در خاک، راندمان کم کود نيتروژنه در تابستان به دليل حرارت زياد، آبياري غرقابي و... خيلي بيشتر از نيتروژن مورد نياز آن است.
در خوزستان براي توليد ۳۰ تن ماده خشک ۴۰۰-۶۰۰ کيلو نيتروژن به کار مي رود که ۱۰۰-۱۵۰ کيلو در موقع کاشت و بقيه به صورت سرک در ۳ -۴ نوبت بعد از هر برداشت پخش مي شود.
در مناطق معتدله با ۳ چين برداشت یک دوم کود نيتروژنه در موقع کاشت و یک دوم بقيه در ۲ نوبت پخش مي شود.
- ميزان فسفر مورد نياز براي توليد ۳۰ تن ماده خشک سودانگراس در خوزستان ۱۰۰-۱۵۰ کيلوگرم در هکتار
- ميزان پتاس در مناطق فقير از پتاس ۲۰ کيلو به ازاي هرتن توليد ماده خشک در هکتار
برداشت سودان گراس
سودان گراس داراي رشد شديدي بعد از مرحله پنجه زني مي باشد.
رشد آن در شرايط آب و هوايي مطلوب 15-17 سانتي متر در روز مي باشد.اين روند رشد تا شروع مرحله سنبله رفتن ادامه دارد، بعد از آن روند رشد آهسته مي گردد و اين روند بعد از هر بار چيدن تکرار مي گردد.
در طول دوره رشد ونمو سنتز و اندوختن مواد غذايي اصلي و نمک هاي معدني متغيير است و تاثير زيادي بر روي سطوح توليد و کيفيت علوفه دارد.
در مراحل اوليه رشد سنتز و اندوختن مواد پروتئيني زياد و ذخيره هيدرات هاي کربن آهسته مي باشد. از مرحله سنبله رفتن سنتز مواد پروتئيني کاهش و اندوختن مواد هيدروکربن افزايش مي يابد.
با افزايش سن گياه درصد مواد پروتئيني کاهش و درصد مواد هيدرات هاي کربن افزايش مي يابد. درضمن همزمان با کاهش مواد پروتئيني درصد سلولز در گياه افزايش مي يابد.
- انتخاب بهترين موقع برداشت بسته به طرز استفاده از علوفه دارد
- زمان برداشت علوفه تر از موقعي که ارتفاع گياه به 40-50 مي رسد شروع و تا سنبله رفتن ادامه مي يابد. ارتفاع برداشت ۱۰ سانتی متر
بهترين طريقه استفاده از سودان گراس:
چين اول براي علوفه خشک چين دوم و سوم(چهارم) بصورت علوفه تازه و چين آخر جهت چراي مستقيم و يا براي سيلو برداشت شود.
- براي علوفه خشک چين اول در ابتداي سنبله رفتن برداشت مي شود که تاخير در برداشت باعث افزايش توليد به مقدار کمي و کاهش پروتئين و افزايش سلولز و کاهش کيفيت علوفه و نيز کاهش تعداد چين هاي برداشت ميشود.
- براي سيلو آخرين چين را از شروع گلدهي تا پايان مرحله شيري برداشت مي کنند.
میزان تولید و عملکرد سودان گراس:
علوفه سبز ۸۰-۱۲۰ تن در هکتار
علوفه خشک ۲۵-۳۵ تن در هکتار
علوفه سيلو ۵۰-۶۰ تن در هکتار
بذور ۱/۵ تن در هکتار
