اسفرزه پسيليوم

نام علمی اسفرزه اواتا: Plantago ovata

درصد خلوص بذر اسفرزه اواتا: 98 %

درصد قوه نامیه بذر اسفرزه اواتا: 90%

وزن هزاردانه اسفرزه اواتا: 1/6 گرم

اسفرزهگياهي يكساله كه پوشيده از كركهاي كم و بسيار نرم مي باشد. ساقه گياهكوتاه ( 8 سانتي متر) و غالباً خميده است. برگ ها ی  اسفرزه كامل خطي باريك يا سرنيزه اي و سبز متمايل به قهو هاي و مجتمع در خوشه هاي نيمه كروي يا استوانه اي – تخم مرغي هستند. كاسه گل  اسفرزه داراي تقسيمات تخم مرغي با نوك كند، فلسي شكل و لبه هاي تخم مرغي و مدور با نوك بسيار مختصر است. كپسول  اسفرزه اواتا  داراي خانه هاي تك دانه، دانه ها استوانه اي شكل و با حاشي هاي باريك و غشايي  مي باشند . رنگ دانه ها قهو هاي روشن است. زمان گلدهي اين گياه اسفند – مرداد مي باشد. اين گونه در ايران در نواحي شمال (قزوين، منجيل، رودبار، فيروزكوه)، غرب (همدان، مهران)، جنوب (بندرعباس، ميمه، بين بوشهر و شيراز، كرمان) و شرق (سرچاه در خراسان) گسترش دارد

اكولوژي اسفرزه :
خاستگاه اسفرزه در اصل مناطق شرق مديترانه است. اين گياه براي رشد مطلوب نياز به آب و هواي معتدل و خنك دارد. به طوري كه در مناطق گرمسيري نظير هند و استراليا، كشت آن موكول به ما ه هاي خنك تر سال يعني آبان، آذر، اسفند و فروردين مي گردد. خاك مطلوب رويش اسفرزه، خاك لومي - شني تا لومي با زهكشي خوب است كه pH 7 الي 8 باشد . در خاك هايي كه از نظر ازت چندان غني نيستند ولي داراي مقادير قابل ملاحظه اي  پتاسيم مي باشند، رشد قابل توجهي دارند  خاك هاي سنگين با زهكشي ضعيف و خاك هاي شور براي كشت اين گياه مناسب نيست .
اسفرزه به مواد غذايي كم نياز داشته و 25 كيلوگرم ازت و 25 كيلوگرم فسفر در هكتار به عنوان كود پايه در آخرين شخم براي آن كفايت مي نمايد. معمولاً 25 كيلوگرم كود ازته در هكتار، 30 روز بعد از كاشت به صورت سرك به مزرعه اسفرزه داده مي شود. افزايش مصرف ازت فاكتور تورم را نيز كاهش مي دهد  اين گياه در بيشتر دوره رشد به اقليم خشك و خنك نياز داشته ، همچنين شرايط اقليمي در مرحله آخر رشد به ميزان زيادي روي عملكرد بذر تاثير دارد و حتي باران ملايم در اين مرحله بسيار زيان آور است. در طي دوره رشد، شیبهاي خنك (دماي پايين)، رشد و عملكرد بذر را افزايش و دماي بالاي شبانه رشد گياه و تعداد گل ها را كاهش  مي دهد. به خصوص، روزهاي آفتابي و هواي صاف و گرم طي دوره رسيدن و فصل برداشت لازم م يباشد. اسفرزه نياز آبي متوسطي داشته و سيستم ريشه آن كم و سطحي بوده و 5 تا 6 آبياري سبك براي حصول عملكرد مناسب، كافي است و مقاومت نسبی گياه به خشكي و شوري بالا است.

زراعت اسفرزه:
 P. ovata و P. psyllium از طريق بذر كشت و تكثير مي شوند و به طور طبيعي نمي توانند از طريق رويشي تكثير يابند. البته برخي از متخصصين با استفاده از تكنيك كشت بافت توانست هاند از قطعات زيرلپه اي، اسفرزه را تكثيركنند . بذر اسفرزه قوه حيات خودرا زود از دست مي دهد. بنابراين بذور تازه  را بايستي براي كاشت به كار برد از آنجاكه بذور اسفرزه، ريز هستند معمولاً آن را با ماسه يا كود حيواني الك شده مخلوط ميكنند و سپس ميپاشند. اين كار تراكم گياهي موردنظر را مطمئن و عملكرد بذري را افزايش ميدهد. پس از پاشيدن بذر، بستر را به آرامي با يك جارو به هم زده تا خاك روي بذر قرار گيرد. جارو به آرامي و در يك جهت حركت داده م يشود تا از تدفين عميق بذور جلوگيري گردد. عمق كاشت مناسب اسفرزه 0/5  سانتي متر است . مقدار بذر اسفرزه موردنياز براي كاشت هر هكتار، از 4 تا 10 كيلوگرم بسته به سيستم كاشت (سنتي تا مكانيزه) متغير است. اين محصول به يك تا دوبار وجين در طول دوره رشد نياز دارد. طول دوره رشد اين گياه، كوتاه بوده و بسته به شرايط اقليمي بين 90 تا 120 روز طول مي كشد. زمان برداشت از تغيير رنگ سنبله ها مشخص مي گردد . معمولاً مرحله رسيدگي بذور زماني است كه فشار دادن خوشه گياه بين انگشتان منجر به آزاد شدن بذور شود. متوسط عملكرد اين گياه در هكتار حدود 1 تن بذر مي باشد.