مقالات

غنی سازی بذر و نقش آن در مقاومت به شوری گیاهان

سیّد مجتبی مدرس هاشمی. متخصص علوم و تکنولوژی بذر

کارشناس ارشد مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی و مدیرعامل شرکت پاکان بذر اصفهان

چکیده:

غنی سازی بذر عبارت است از افزایش غلظت عناصر غذائی مفید در بذر که برای رشد و نمو بذر و گیاه حیاتی می باشند. فواید غنی سازی فراوان بوده و از اهم آنها می توان به افزایش میزان جوانه زنی بذر، افزایش سرعت جوانه زنی، افزایش بنیه بذر، بهبود کیفیت، کاهش بذر مصرفی، زود رسی، مقابله با تنش های زنده و غیر زنده، خشکی، شوری و در نهایت ارتقاء سطح سلامت انسان و دام اشاره نمود. غنی سازی بذر به دو صورت انجام می شود یکی در مراحل تولید بذر با اضافه کردن مواد مختلفی به گیاه و در نتیجه ایجاد بذر غنی شده و در موارد دیگر اضافه نمودن مواد یا آغشته نمودن مواد به بذر که در این حالت کت کردن و پلت کردن بذر لازم و ضروری است. موادی که مورد غنی سازی بذر بکار گرفته مشود فراوان هستند ولی موادی مانند عناصر میکرو،روی آهن منگز بر اسید سالیسیلیک، برخی پلی مرها، اسید هیومیک و غیره جزء مواد مورد استفاده هستند و غنی سازی برخی از بذور با مواد ذکر شده می تواند مقاومت به شوری بذر را بالا برده و بتوان در زمین های شور برخی از گیاهان را کشت نمود و یا با آبیاری آب شور و یا نسبتاً شور آنها را آبیاری نمود. غنی سازی بذر در خصوص بسیاری از بذرها مانند غلات، گندم، جو، یولاف، سرخارگل، زیره سبز، زیره سیاه، مرزه، ماریتیغال، چای ترش، چغندر قند و بسیاری از گیاهان دیگر انجام گردید و نتایج بسیار قابل قبولی در جهت ارتقاء شاخصه های عملکرد و ایجاد مقاومت به شوری در بر داشته  است.

غنی سازی بذر-شوری-اسید هیومیک- عناصر میکرو- اسید سالیسیلیک- پلیمرها.

مقدمه:

غنی سازی بذر عبارت است از افزایش غلظت عناصر غذائی مفید در مواد تولیدی که برای رشد و نمو گیاه حیاتی می باشند. فوائد غنی سازی محصولات کشاورزی بی شمار بوده و از اهم آنها می توان به افزایش عملکرد، بهبود کیفیت، کاهش بذر مصرفی، زود رسی، کنترل بیماری ها و آفات، مقابله با تنش های زنده و غیره زنده تنش های خشکی و شوری، کاهش میزان اسید فیتیک در غلات، اصلاح نسبت مولی اسید فینیک به روی غلات، تسریع در جوانه زنی و در نهایت ارتقاء سطح سلامت انسان و دام اشاره نمود. تحقق امنیت غذایی و شعار پیشگیری مقدم بر درمان مستلزم افزایش کمی وکیفی محصولات در واحد سطح می باشد. تغذیه و توسعه دارای تاثیر متقابل بوده و توسعه نیازمند نیرو و سرمایه انسانی است و جوان جامعه اسلامی از تغذیه سالم بایستی بهره ببرد. هدف این نوشتار نقش غنی سازی بذر در مناطق شور و یا آبیاری با آب شور است که در حال حاضر در وضعیت فعلی شوری هم منجر به کاهش عملکرد گیاه شده و هم کیفیت آنرا تحت تاثیر قرار می دهد. غنی سازی بذرها با عناصر غذائی روشی موثر و کار آمد به منظور جذب مستقیم و مطمئن عناصر غذائی به درون بذر است. این روش تا 95% نسبت به استفاده از عناصر غذائی در خاک یا از طریق برگ موثرتر است. نکته دوم در مورد غنی سازی بذر اینکه در زمانی که بذرها قبل از کاشت با مواد مختلفی باید غنی شوند تکنیک تکنولوژی پوشش دار کردن بذر( (Seed coatingمطرح می شود. واژه پوشش دار کردن به استعمال مواد مفید در بذر بدون اینکه اندازه و شکل آن تغییر پیدا کند دلالت دارد. در بـهبـود بذر از مواد مختلفی بصورت پودرهای خشک استفاده می شود و ممکن است بطور وسیع بصورت تیمارهای مختلف در جعبه های کارنده ریخته شده و این مواد بخوبی به سطح بذر نمی چسبد و در نتیجه باعث مشکلاتی در استعمال، عدم یکنواختی و ایجاد گرد و غبار می شود و مواد موثره ممکن است پراکنده شده یا بصورت مطلق بمانند. بنابراین پوشش دار کردن بذر، یکنواختی در مصرف مواد موثره را بهبود داده و در فائق آمدن بر مشکلات ناشی از مصرف پودرهای خشک کمک می کند و همچنین در روکش دار کردن بذر از چسب هایی استفاده می شود که بطور کلی به آنها Stickers و بندزن ها Bindees گفته می شود که برای نگهداری و حفظ مواد در روی بذر استعمال می شود.

مواد مورد استفاده از بذور غنی شده:

تاکنون مواد زیادی برای غنی سازی بذر مورد استفاده قرار گرفته که برخی از آنها عبارتند از:

 کاربرد عناصر غذائی کم مصرف و پر مصرف در غنی سازی بذر

این عناصر در ترکیب پلت و یا کت کردن بذر بکار برده می شود و گزارش شده که رشد اولیه گیاهچه را افزایش می دهند. با این وجود در مقادیر مصرف محدودیت وجود دارد و لازم است از مقادیری که به جوانه زنی آسیب نمی رساند استفاده می شود Scott1989))، بابا ارا و همکاران (Babaera et. al) و رحمان و فاروق (Rahman and Faroog 2016)  گزارش کردند تیمار بذر با Zn روی می تواند سبز شدن، استقرار و در نتیجه رشد و عملکرد در گیاهان زراعی را بهبود دهد.

پرایمینگ بذر گیاه سرخارگل با محلول 05/0 ZnSO₄  جوانه زنی و سبز شدن در مزرعه را به ترتیب حدود 38 و 41 درصد افزایش داده است. در طول اوائل توسعه گیاهچه، Zn در فرایندهای فیزیولوژیکی احتمالاً در سنتز پروتئین و افزایش طول سلول غشاء نقش دارد و مقاومت به تنش های غیرزنده را افزایش می دهد. Cakmac 2000) ) علاوه بر آن مقادیر بالاتر Zn موجب افزایش مقاومت به پاتوژن های خاکزی در طول دوره جوانه زنی توسعه گیاهچه می شود بنابراین استقرار بهتر گیاهان زراعی و رسیدن به محصول خوب را تضمین می کند. 1995( Marschner) تاثیر عناصر میکرو مانند پتاسیم در غنی سازی بذر را مطرح نموده.

یوسف هاشمی نژاد، عباس علی آبادی و اسماعیل فیله کش (1384) بر روی بذور زیره سیاه تحقیق نموده و تاثیر غنی سازی بذر با پتاسیم را بر مقاومت بذور زیره سبز در برابر تیمارهای مختلف شوری در مرحله جوانه زنی بررسی نموده است.

در خاکهای شور نسبت K/Ca و K/Na در محلول خاک های شور مختل شده و از این طریق سیر جذب پتاسیم کاهش می یابد. در چنین شرایطی مصرف کودهای پتاسیمی منجر به افزایش عملکرد می گردد. بنابراین مصرف کودهای پتاسیمی در خاک های شور افزون بر تامین مستقیم پتاسیم مورد نیاز گیاهان از راه بهبود نسبت های k/ca ،  k/mg  ، k/na نیز باعث افزایش محصول می گردد. بعلاوه کاربرد پتاسیم سبب افزایش میزان پتاسیم در اندازه های مختلف گیاه می گردد. بذوری که به این ترتیب تولید می شوند دارای غلظت های بالاتری از پتاسیم خواهند بود. این غلظت به نسبت بالا باعث کاهش (منفی تر شدن) پتانسیل اسمزی بذر خواهد شد. بنابراین در صورت کاشت این بذور در شرایط شور توانائی جذب آب از شرایط شور با پتانسیل اسمزی منفی به داخل بذر با پتانسیل اسمزی منفی تر را خواهد داشت. درودی و همکاران 1999() گزارش کردند که در Ec=6 m/dc کاربرد پتاسیم موجب افزایش عملکرد گندم شده است Kadi .El 1999 نیز گزارش داد که مصرف پتاسیم هم در شرایط کم آبی و هم در شرایط شوری سبب  افزایش رشد و عملکرد ذرت و گندم در مزارع و مناطق خشک مصر گردیده است.

احسان امید بیگی و همکاران (1396) در مطالعه ای در خصوص بررسی تاثیر نانو ذرات آهن بر شاخص های جوانه زنی گیاه زیره سبز (Cuminum cyminum) در شرایط تنش شوری به نتیجه رسیدند که تنش شوری می تواند با تحت تاثیر قراردادن پتانسیل اسمزی و همچنین ایجاد تنش یونی منجر به کاهش درصد جوانه زنی و شاخص های مرتبط باعث کاهش وزن خشک ریشه چه و ساقه چه می شود درحالیکه کاربرد نانو ذره آهن با تعدیل اثرات مخرب تنش باعث بهبود شرایط جوانه زنی و افزایش پارامترهای مذکور نسبت به شاهد می گردد.

احسان اسد بیگی و همکاران (1396) در خصوص تاثیر نانو ذره روی بر پارامترهای رشدی گیاه دائمی مرزه Satareja hortensis در شرایط تنش شوری فعالیت نمودند و با 20 میلی گرم در لیتر نانو ذره روی و چهار سطح شوری 0، 25 ،50 ،100  میلی گرم در لیتر کلرید سدیم و اندازه گیری پارامترهایی از قبیل درصد جوانه زنی، شاخص بنیه، طول ساقه چه و طول ریشه چه اندازه گیری شدند نتایج حاصل نشان داد که با استفاده از نانو ذره روی تفاوت معنی داری در صفات با شاهد مشاهد نشد و در صورتیکه با کاربرد همزمان نانو ذره روی و اعمال تنش شوری مقادیر هر چهار پارامتر مورد مطالعه افزایش یافت.

غنی سازی بذر با اسید سالیسیلیک:

اسید سالیسیلیک ماده ای شبه هورمونی است که بر رشد و نمو گیاهان اثر می گذارد. بر طبق نظرات راسکین (1992Raskin) اسید سالیسیلیک باید در زمره هورمون های گیاهی دسته بندی شود. اسید سالیسیلیک اثرات کلیدی در گیاهان از جمله تاثیر در جذب عناصر غذائی (Glass 1974)، روابط آبی(Barkosky)، مقاومت در برابر تنش خشکی Bezrukova 2001))، تنش شوری (Borsani 2001)، ایجاد تحمل به گرما Dal 1998))، سرما زدگی ((Janda 1999 و عملکرد روزنه ها (موثر در کنترل تعرق، بسته بندی شدن روزنه ها(Aldesuguy 1985 ، بازدارندگی سنتز اتیلن (مظاهری 1385، Strivastava 2000) و افزایش رشد Rajasekaran 1999)، جوانه زنی بذرها (رضایی 1386، (Ramireza 2009 ، مقاومت در مقابل بیماری (مالامی و همکاران 1990، دورنر و همکاران 1997(، بهبود اثرات مخرب اوزن یا نور ماورائی (یالپانی و همکاران 1990) و فلزات سنگین مثل کادمیوم، سرب و جیوه (میترا و چودهاری 1999) دارد. القای گلدهی، رشد و نمو، عملکرد میوه، گلیکولیز، از نقش های مهم دیگر اسید سالیسیلیک به شمار می رود. اسید سالیسیلیک سبب افزایش مقاومت به کمبود آب می گردد. (Bazrukove 2001). این ماده در گوجه فرنگی و لوبیا تحمل به خشکی را القاء می نماید (Senaratna 2000)، همچنین اسید سالیسیلیک مقاومت به شوری در گیاهچه های گندم (Shakirova1997) را در اثر تجمع لکتینها و دو لپه ایها را افزایش می دهد( Borsani 2001).

شاکیرو و همکاران (2003) اعلام کردند که تیمار SA ( اسیدسالیسیلیک) از کاهش محتوی اکسین و سیتوکینین در گندم های تحت تنش شوری جلوگیری کرده و از تاثیر تنش کاسته می شود. تجمع پرولین که یک مکانیزم سازگاری به تنش در گیاهان است هنگامی بوجود می آید که گیاهان در معرض نقش های محیطی مانند خشکی، شوری، دمای بالا، کمبود مواد غذایی مواجهه با فلزات سنیگن و اسیدیته بالاتر قرار گیرد.(شارما و همکاران 1996) همچنین پرولین در چندین گیاه مختلف بعنوان پاسخی به تنش سرما تجمع پیدا می کند، نقش محوری اسیدسالیسیک در ترجمه پیام ها در پاسخ دفاعی در برابر عوامل بیماری زا به خوبی شناخته شده است.(مالامی و همکاران 1990) (دورنز وهمکاران 1997) از این رو SA توجه زیادی در رابطه با مقاومت گیاهان به بیماری به خود معطوف نمود.

محمد آرمین و حمید مروی در سال (1395) اثر محلول پاشی اسید سالیسیلیک بر عملکرد کمی و کیفی گندم را در شرایط شور بررسی نمودند و فاکتورهای مورد مطالعه زمان مصرف اسیدسالیسیک در سه سطح ( پنجه زنی، ساقه رفتن و گلدهی) و مقادیر یا دوز مصرف در 4 سطح (0و50 و100و150) میلی گرم درلیتر بود.

نتایج حاصله از اثر آزمایش نشان داد بیشترین عملکرد اقتصادی و تعداد دانه در سنبله در محلول پاشی در زمان ساقه رفتن، وزن هزار دانه، میزان پروتئین و میزان سدیم از محلول پاشی در زمان گلدهی و بالاترین عملکرد بیولوژیک از محلول پاشی در زمان پنچه زنی بدست آمد. افزایش مصرف اسید سالیسیلیک از صفر به 150 میلی مولار سبب افزایش عملکرد اقتصادی بیولوژیک تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و میزان پتاسیم و کاهش سدیم شده، در حالیکه میزان پروتئین واکنش خاصی به مقدار مصرف نشان نداد. در مجموع نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که مصرف 150 میلی گرم در لیتر اسید سالیسیلیک در زمان ساقه رفتن، مناسب ترین تیمار برای حصول عملکرد اقتصادی و مطلوب است.

ابوالفضل معصومی زواریان و همکاران (1392) تاثیر پرایمینگ بذر بوسیله سالیسیلیک اسید بر شاخص های جوانه زنی ماریتیغال تحت شرایط تنش شوری را بررسی نمود و نتایج مقایسه میانگین های اثر شوری نشان دهد که با افزایش میزان درصد شوری سرعت جوانه زنی، بنیه بذر، طول ریشه چه، طول ساقه چه و وزن خشک گیاهچه ماریتیغال کاهش می یابد. همچنین نتایج نشان داد که در سطوح مختلف اسید سالیسیلیک، نیترات پتاسیم یا غنی سازی بذر با KNO3 در شرایط شوری می تواند کشاورزان را در استقرار مناسبتر ماریتیغال یاری نماید. دولت آبادیان و همکاران (1386) در آزمایشی دریافتند که تیمار بذرگندم با 0.5 میلی مولار اسید سالیسیلیک از اثرات مخرب تنش شوری 50 میلی مولار روی در صد جوانه زنی جلوگیری می نماید. رامیرز (Ramirez 2009) نشان داد که افزایش اسید سالیسیلیک موجب خنثی شدن اثر باز دارندگی برخی از تنش های محیطی در مرحله جوانه زنی و استقرار گیاه ارابیدوپسیس(Arabidopsis thaliana) می شود. راججو(Rajjou 2006) نشان داد که در شرایط تنش شوری ایجاد شده با 100Nacl میلی مولار، تیمار بذر ارابیدوپسیس با اسید سالیسیلیک با غلظت 0.5 میلی مولار در مقایسه با بذر تیمار نشده قوه نامیه را از 53 به 87 درصد افزایش داد.

اسید جاسمونیک، اسید هیومیک، سیانید هیدروژن، سدیم نیتروپروساید این مواد هم می توانند در غنی سازی بذر نقش مهمی ایفا نمایند. حمیده آزاده و همکاران (1396) مطالعه ای را برای اثر اسید جاسمونیک و اسید هیومیک بر برخی شاخص های جوانه زنی بذر چای ترش (Hibiscus sabdariffa) تحت تنش شوری آغاز نمودند و نتایج نشان داد که سطوح مختلف شوری بر تمامی صفات مورد بررسی به جز ساقه چه به ریشه چه اثرات معنی دار داشت. با افزایش شدت تنش شوری از 70 به 210 میلی مولار درصد جوانه زنی (39%)، سرعت جوانه (55%)، وزن تر و خشک گیاهچه (45%)، طول ریشه (30%)، طول ساقه چه (42%) و طول گیاهچه (37%) نسبت به شاهد کاهش یافت. استفاده از اسید جاسمونیک و اسید هیومیک بر میزان صفات مورد بررسی تاثیر معنی دار داشت. بر هم کنش شوری و هورمون بر روی صفات وزن تر و خشک گیاهچه، طول ریشه چه، درصد جوانه زنی، شاخص وزن بقیه و متوسط زمان لازم تا 50% جوانه زنی معنی دارشده با توجه به اینکه بیشترین میزان طول ریشه چه، وزن تر و وزن خشک گیاهچه متعلق به برهم کنش اسید هیومیک و اسید جاسمونیک در عدم حضور شوری بوده و از طرفی نیز در حضور80 میلی مولار اسید هیومیک، گیاه چای ترش می تواند تا 140 میلی مولار شوری را تحمل کند و دچار کاهش طول ریشه چه نشود و با افزایش اسید جاسمونیک (200 میلی مولار) نیز جوانه زنی بیشتر شده لذا میتوان نتیجه گرفت که استفاده از برهم کنش اسید جاسمونیک و اسید هیومیک می تواند هم میزان جوانه زنی را بهبود بخشد و هم با افزایش طول ریشه چه به گیاه کمک کرده تا بهتر بتواند شرایط کم آبی را تحمل نماید.

همچنین سمانه اســدی صنم و همکاران(1395) در ضمن مطالعه بر روی تاثیر سدیم نیترو پروساید (SNP) بر برخی ویژگی های بیو شیمیایی گل سرخارگل تحت تنش شوری به نتیجه رسیدند که میتواند اثرات شوری با وجود این ماده در گیاه کمتر شود. میلاد احمدی نجف آبادی و همکاران(2015) ضمن بررسی تاثیر سیانید هیدروژن در القای مقاومت به شوری در گیاه هالوفیت Aleuropus litoralis)) کار کرده و معصومه صالحی و همکاران(1387) تاثیر نانوسید در تیمار بذری بر جوانه زنی و رشد گندم تحت تنش شوری را بررسی نمودند. ( نانوسید محصول تجاری نانو تکنولوژی است آنتی باکتریال قوی که دارای پتانسیل های برای کاربرد در بخش کشاورزی است). نتایج نشان داد که نانوسـید تاثیر منـفی بر درصد جوانه زنی دانه های گندم تحت تنش شوری می گذارد یعنی با افزایش شوری درصد جوانی زنی در بذور تیمار شده با ذرات نانو کاهش یافت. امّا آزمایش تاثیر مثبت نانو سید در غلظت پایین یعنی 50pmm موجب بهبود استقرار گیاه تحت شرایط تنش شوری می شود. غلظت های بالاتر نانو سیلور تاثیر منفی بر رشد گیاهچه تحت تنش شوری دارد. تاثیر مثبت نانو سید بر رشد گیاهچه موجب بهبود استقرار در شرایط تنش نمی شود.

راحله قاسم زاده و همکاران (1387) با بررسی تاثیر پیش تیمار سولفات پتاسیم و پوشش پلیمر پلی اکریل امید را بر روی جوانه زنی بذور چغندرقند در تیمارهای مختلف شوری به نتیجه رسیدند که تیمارهای مختلف تفاوت معنی داری در سطح 1% بر روی ارزش و درصد جوانه زنی دارند. پیش تیمار سولفات پتاسیم جوانه زنی را افزایش و پلیت بذور با ترکیب پلی اکریل امید باعث کاهش جوانه زنی می شود. جعفریان و زارع (1394) تاثیر پیش تیمار بذر با پراکسید هیدروژن (H₂o₂) بر شوری روی گندم سرداری تحقیق نمود و نتیجه گرفتند که پراکسید هیدروژن موجب القاء آنزیم های کاتالاز و آﺳﮑﻮرﺑﺎت ﭘﺮاﮐﺴﯿﺪاز تحت شوری شد که در نتیجه این افزایش خسارت رادیکال های آزاد تولید شده در گندم کاهش یافت. بوته های گندم پیش تیمار شده با پرواکسید هیدروژن از محتوی کلروفیل 66% و آب نسبی 28% بالاتری تحت شوری برخوردار بودند. هر چند پیش تیمار بذر با پراکسید هیدروژن بر نشت یونی تاثیر معنی داری نداشت. اما موجب کاهش اثر شوری بر کاهش محتوی آب ریشه (19درصد) و رشد طول آن شد. پیش تیمار بذر یا غنی سازی بذر با پراکسید هیدروژن موجب افزایش طول ریشه در حدود 29 درصد در شوری 120 میلی مولار و در مقایسه با عدم کاربرد آن شد. نتایج کلی این آزمایش نشان داد که پیش تیمار با پراکسید هیدروژن از طریق تعدیل در ویژگی های فیزیولوژیکی و بیو شیمیائی گندم می تواند در افزایش تحمل گیاه به شوری موثر باشد.

فاطمه نصیبی و همکاران (1393) ضمن بررسی اثر پیش تیمار بذر یا غنی سازی بذر با آمینو اسیدهای آرژینین و سیستئین بر رشد و برخی شاخص های بیوشیمیائی گیاه گندم تحت تنش شوری به نتیجه رسیدند که تحت تنش شوری غلظت مالون دی آلدئید، پراکسید هیدروژن و پرولین افزایش یافت ولی پیش تیمار بذر با آرژینین و سیستئین باعث بهبود شاخص های رشد، کاهش غلظت مالون دی آلدئید و پراکسید هیدروژن شده. غلظت پرولین نیز در گیاهان پیش تیمار شده با آمینو اسیدها کاهش یافت. در ریشه گیاهان تحت تنش شوری غلظت گلوتاتیون احیاء افزایش یافت و در گیاهان پیش تیمار شده با سستئین این افزایش چشمگیر تر بود.  به نظر می رسد آمینو اسیدهای بکار رفته در این آزمایش از طریق القای سیستم دفاع آنتی اکسیداتیو باعث تخفیف صدمات ناشی از شوری در گیاه شده اند.

مهناز چنگیزیان و همکاران (1393) در خصوص تاثیر پلی مرهای مختلف بر روی جوانه زنی در رشد گیاهچه بذور در منوژرم چغنـدرقند تحت شـرایط تنش خشکی مطالعه ای داشته و نتیجه گرفـته اند که پلی مرهای منوپلی MP))، کو پـلی مر (CD)، همو پلی مر سخت(HCH) و همو پلی مر نرم (HPS) با غلظت های 0.5، 1، 5 ، 7.5 و 10 درصد می تواند نقش مهمی در افزایش جوانه زنی بذر تحت شرایط بسیار شور ایفا نماید. همچنین تولیدات پوشش های پلی مری که بذر را غنی نموده از طرف شرکت Centor oceania معرفی شده می تواند موجب جوانه زنی بالای بذر تحت شرایط استرس های محیطی باشد در شرایط شور و بسیار شور هم این بذور غنی شده جوانه زنی بسیار بالاتر و ویگور بهتری داشته اند. پلیمرها باعث می شوند که آفت کش ها و قارچ کش ها بطور موثری به بذر بچسبد و باعث می شوند پس از کاشت بذور و عملیات آبیاری بذور تازه جوانه زده و گیاهچه جوان از گزند آفات و بیماری ها در امان باشند.

منابع:

پارسائی. سمیرا، موحدی دهنوی. محسن و بلوچی. حمید رضا.(1396) اثر محلول پاشی برگی روی و بذربر گیاه مادری  وغنی سازی بور بر بنیه و شاخص های جوانه زنی بذر کنجد(Sesamum indicnm) رقم داراب (1). پژوهش های بذر. سال چهارم شماره اول.

نصیبی. فاطمه، منوچهری کلانتری. خسرو، زنگنه. رویا و محمدی نژاد. قاسم 1393 . اثر پیش تیمار بذر با آمینو اسیدهای آرژئنین و سیستنین بر رشد برخی شاخص های بیو شیمیائی گیاه گندم تحت تنش شوری. فیزیولوژی نقش گیاهان. سال اول، شماره اول، پائیز و زمستان 1393.

جعفریان.طیبه و زارع. محمد جواد. 1394. کاهش اثر منفی شوری بر گندم سرداری با پیش تیمار بذر با پراکسید هیدروژن(H2o2)1394. مجله علمی پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی.

معصومی زواریان. ابوالفضل.یوسفی راد. مجتبی و شریف مقدسی. محمد 1392. اثرات پرایمینگ بذر بوسیله اسیدسالیسیک بر شاخص های جوانه زنی ماریتیغال تحت شرایط تنش شوری. اولین همایش منطقه ای گیاهان داروئی شمال کشور.

قاسم زاده. راحله، فرخزاد نانساء. علیرضا، کامنی. عبدالکریم. اسدزاده، عادل و رستم پور. مسلم. 1387. بررسی تاثیر پیش تیمار سولفات پتاسیم و پوشش پلیمر پلی اکریل آمید بر روی جوانه زنی بذر چغندر قند درتیمارهای مختلف شوری. اولین همایش ملی وعلوم و تکنولوژی بذر در ایران 1387. گرگان

صالحی. معصومه و تمسکنی. فاطمه.1387. تاثیر نانوسید در تیمار بذری بر جوانه زنی و رشد گیاهچه گندم تحت تنش شوری. اولین همایش ملی علوم و تکنولوژی بذر ایران.

خدادادی. شهرام، چگینی. محمدعلی. سلطانی، افشین. عجم نوروزی. حسین و صادق زاده حمایتی. سعید 1397. بررسی تاثیر پوشش دارکردن بذر با عناصر کم مصرف بر جوانه زنی و رشد گیاهچه چغندر قند نشریه علوم و فنآوری بذر ایران. جلد هفتم شماره(2) پائیز و زمستان97.

آزاده. حمیده، فاضلی نسب. بهمن و سیمائی زاده. علی. 1396. مطالعه اثر اسید جاسموئیک و اسیدهیومیک بر برخی شاخص های جوانه زنی بذر چای ترش (Hibiscus subdariffa) تحت تنش شوری. پژوهش های بذر ایران. سال چهارم . شماره اول.

چنگیزیان. مهناز، توحیدلو. قاسم و فروزش. پیمان 1393.مطالعه تاثیر پلیمرهای مختلف بر جوانه زنی و رشد گیاهچه بذور منوژرم چغندر قند در شرایط تنش شوری. در پیش همایش ملی پژوهش های کاربردی در علوم کشاورزی.

دردی پور. اسماعیل و فرشادی راد. اکرم. 1387. غنی سازی بذر. اولین همایش ملی علوم و تکنولوژی بذر ایران. گرگان.

Farzaneh, S. 2008.Determination of agronomic and technological maturity lndices of sugar beet seed bearing plants.Final Report Sugar Beet Seed Inst. (In Persian).

Farzaneh, S S.R.Sharifi and F.Akram Ghaderi.2008. In vitro study of the effects of drought stress on germination and seedling growth of sugar beet cultivars.J .Agric. Sci. 18:81-93.(In Persian).

Halmer, P. 2008. Seed Technology and Seed enhancement.Acta Hortic.(ISHS) 771:17-26.

Halmer, P.1988.Technical and commercial aspects of seed pelleting and film – coating.pp 191-204. In T.j.Mrtin (ed).Application to seeds and Soil.England:Bri.Crop Prot.Counc.

Singh ,  M.V.2007.Efficiency of seed treatment for ameliorating zinc deficiency in crops. In Zinc Crops 2007 Improving Crop Production and Human Health.24-26 May 2007.Istanbul. Turkey.

Taylor,A.G,and G.F.Harman.1990.Concepts and technologies of selected seed treatments.Annu.Rev.

Phytopathol. 28:321-339.

Cakmak, I.2000.Role of zinc in protecting  plant cells from reactive oxygen species.New Phytol.146:185-205.

Cakmak, I .2008.Enrichment of cereal grains with:Agronomic or genetic bio fortification?.Plant Soil.302:1-17.

Farley,R.F.1980.Manganous oxide as a seed pellet additive for controlling manganese deficiency in sugar beet seedlings. Plant and Soil,54:451- 459.

Farley, R.F., and A.P.Draycott. 1978. Manganese deficiency in sugar beet and the incorporation of manganese in the coating of pellected seed. Plant and Soil. 49:71-83.

Farooq,M.,A.Wahid,H.Kadambot, and H.M.Siddique.2012. Micronutrient application through seed

treatments- areview. Soil Sci.Plant Nutr.12(1): 125-142.

abstract

Seeds enrichment and its role in plant tolerance in salinity situations

Sayyed Mojtaba Modarres Hashemi, seeds technology specialist

Abstract:

Seeds enrichment is increasing mineral components of seeds to improve seeds growth. There are a lot of benefits in seeds enrichment such as increasing seeds germination, increasing seeds germination speed, increasing seeds vigor, seeds quality improvement, reduce seeds consumption, seeds prematurity, Coping with live stresses, drought, salinity and finally improving human health level.

Seeds enrichment is done in two ways, one with adding different materials to plant for producing better seeds and the other by adding materials to seeds as a seed coat or seed pellet. Plenty of materials are used in these methods such as micronutrients, salicylic acid, some polymers, humic acid. Seeds enrichment methods have done for many seeds such as wheat, oat, barley, green cumin, black cumin, savory, mary thistle, Roselle, sugar beet and Increased product performance has been observed.

Keywords: seeds, seeds enrichment, seeds coat, seeds pellet

نتیجه گیری: درمجموع می توان نتیجه گرفت که افزایش شدت شوری می تواند علاوه بر کاهش عملکرد و نامطلوب نمودن کیفیت محصولات کشاورزی در مراحل جوانه زنی و استقرار هم موثر باشد. امّا غنی سازی بذر می تواند عاملی باشد که شدت شوری را کاهش و در نتیجه در شرایط شوری متوسط تا زیاد، کشت یک گیاه را در یک منطقه ممکن و اقتصادی نموده و می تواند جوانه زنی و استقرار گیاه را هم مطلوبتر نموده و یکنواختی در سطح مزرعه را هم افزایش دهد.